Katı yakıtlı kazan odun, linyit, kok kömürü ve kömür gibi yakıtlar ile çalışan kazanlara denir. İyi bir katı yakıtla kazanlar uzun süre verimli bir şekilde yanabilirler. Katı yakıtla sıcak su kazanı, buhar kazanı, kızgın yağ kazanı ve merkezi sistemlerde kullanılan ısıtma kazanları çalıştırılabilir.

Katı yakıt ile çalışan kazanlar yasal olarak mutlaka 6331 sayılı kanun gereğince periyodik kontrol
leri yapılmalıdır. Yüksek ısıda çalışan bu kazanların kontrollerinin yapılması iş sağlığı ve güvenliği açısından önemlidir. Katı Yakıtlı Kazanlar “İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne tabiidir. Bu yönetmelikte belirtilen ilgili maddelere ve standartlara göre yapılan kontroller avrupa standartlarındadır.

İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

Bu Yönetmeliğin amacı, iş yerinde iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari şartları belirlemektir. 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm iş yerlerini kapsar.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 30 ve 31 inci maddeleri ile 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 ve 12 nci maddelerine dayanılarak ve 3/10/2009 tarihli ve 2009/104/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
2.1. Basınçlı kap ve tesisatlar
2.1.1. Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.
2.1.2. Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, 22/1/2007 tarihli ve 26411 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, 31/12/2012 tarihli ve 28514 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği ve 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliğinde yer alan ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmayan hususlar saklı kalmak kaydıyla ilgili standartlarda belirtilen kriterlere göre yapılır.
2.1.3. (Değişik:RG-23/7/2016-29779) (2) Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri, (Ek ibare:RG-24/4/2017-30047) metalurji ve malzeme mühendisleri, makine veya metal eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler ya da makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerde tahribatsız muayene yöntemlerinin kullanılması durumunda, bu yöntemler sadece TS EN ISO 9712 standartına göre eğitim almış mühendisler, teknik öğretmenler, teknikerler veya yüksek teknikerler tarafından uygulanabilir.

Kazan Kullanımı İle İlgili Genel Tavsiyeler

Kazanını yakmadan evvel hidro metreden tesisatın suyunu kontrol edilmeli ve Eksik su tamamlanmalı.
Termometre ve barometreyi devamlı kontrol ediniz.
Riskli bir durum söz konusu ise kazanı söndürmek için; kazanın yanında mutlaka bir çuval kül bulundurunuz. Söndürmeniz gerektiğinde, yanmakta olan kömürün üzerini kaplayacak biçimde kül atarak söndürünüz.
Kazanın ısısını kesinlikle 90 °C derecenin üzerine çıkarmayınız.
Herhangi bir sebepten ötürü kazan sıcaklığı 90 °C derecenin üzerine çıkacak olursa; Küllük kapağını kapatınız. Kazanı külleyiniz, varsa arka damper kapağını ve yükleme kapağını açınız.
Isısal değeri 50 °C derecenin üzerindeki bir kazanına, soğutmak amacıyla asla su basılmamalıdır. Soğuk su; kazan içerisinde aşırı bir genleşme-büzülmeye neden olacağından, kazan içinde veya borularda herhangi bir zayıf nokta eğer varsa kaçağa, sızıntıya hatta patlamaya sebep olabilir.

Tüm bu tedbirlere karşılık sıcaklık artmaya devam ediyorsa, cehennemlikte yanmakta olan kömürü boşaltınız.
Kazanda yanmakta olan kömürü söndürmek için katiyen kömüre su tutmayınız!
Kazanı ve alev-duman borularını temizlerken mutlaka maske kullanınız. Temizlik işlemini bitirdikten sonra yoğurt veya süt tüketiniz.

Emniyet ventili ve haberci borusunun uçlarını herhangi bir canlıya zarar vermeyecek biçimde ayarlayınız. Emniyet ventili veya haberci borusunu kesinlikle tıkamayınız.
Sirkülâsyon pompasını su basmanın veya zorunlu durumların dışında kesinlikle kapatmayınız. Kapattığınız zaman tekrar açmadan katiyen kazanı yakmayınız.
Kazanda yanan kömürün üzerine kömür tozu serpmeyiniz. Bu, kömür tozunun benzin gibi alevlenmesine sebep olacağından ötürü size zarar verebilir.

Fanlı kazanlarda; fanı kapatmadan, kazanın kapağını kesinlikle açmayınız.
Kömürü asla ıslatmayınız, ıslak ise biraz kurutmadan yakmayınız. Islak kömür yanma sırasında metan gazı açığa çıkmasına neden olur. Metan gazı, havadan ağır ve yanıcı-patlayıcı bir gaz olduğu için bacanın alt kısmında birikir ve en ufak bir kıvılcım ile alev alabilir. Bu da gerek yakıcının ve gerekse bina sakinlerinin hayatını tehlikeye düşürebilecek bir durumdur.